Amerika Birleşik Devletleri hükümetinin 2000 yılından bu yana sağladığı sübvansiyonlar incelendiğinde, Boeing ve Intel en fazla destek alan şirketler olarak öne çıkıyor. Washington D.C. merkezli kar amacı gütmeyen Good Jobs First kuruluşunun veritabanından alınan verilere göre, Boeing, 16 milyar dolar ile listenin zirvesinde yer alırken, Intel 8 milyar doları aşan desteğiyle ikinci sırada bulunuyor.
Boeing, 16 milyar dolarla zirvede
Boeing’e verilen sübvansiyonların büyük bölümü Washington Eyaleti’nden geliyor. Eyalet, havacılık sektörüne yönelik dokuz farklı vergi avantajı sağlayarak şirketi önemli ölçüde destekliyor. Boeing’in Everett şehrindeki üretim tesisi, dünyanın en büyük üretim tesisi olarak biliniyor ve burada 747, 767, 777 ve 787 model uçaklar üretiliyor.
Ancak bu sübvansiyonların tamamı pozitif yankılar yaratmadı. 2020 yılında Boeing, Washington Eyaleti’nden yıllık 100 milyon dolar değerindeki bir vergi indirimini kaldırmasını talep etti. Bu talep, şirketin Avrupa’ya uçak satarken gümrük vergisi ödememek için yapıldı.
| Sıra | Şirket | Sektör | Sübvansiyon Miktarı (2000–2024) |
|---|
| 1 | Boeing | Endüstriyel | 15,5 milyar dolar |
| 2 | Intel | Teknoloji & Medya | 8,4 milyar dolar |
| 3 | Ford Motor | Otomotiv | 7,7 milyar dolar |
| 4 | General Motors | Otomotiv | 7,5 milyar dolar |
| 5 | Micron Technology | Teknoloji & Medya | 6,8 milyar dolar |
| 6 | Amazon | Teknoloji & Medya | 5,9 milyar dolar |
| 7 | Alcoa | Endüstriyel | 5,7 milyar dolar |
| 8 | Cheniere Energy | Enerji | 5,6 milyar dolar |
| 9 | Foxconn Technology Group | Teknoloji & Medya | 4,8 milyar dolar |
| 10 | Venture Global LNG | Enerji | 4,3 milyar dolar |
Bu durum, Boeing ile Airbus arasında 15 yılı aşkın süredir devam eden bir ticaret gerilimine dayanıyor. 2004 yılında ABD, Airbus’ın yasa dışı hükümet yardımları aldığını iddia etti ve bu yardımların Boeing’in pazar payını düşürdüğünü öne sürdü. Bunun üzerine, 2005 yılında Avrupa Birliği de Boeing’in Washington Eyaleti’nden aldığı vergi avantajlarını hedef alan bir şikayette bulundu. Dünya Ticaret Örgütü (WTO), her iki şirketin de karşılıklı olarak ithalatlarına tarifeler uygulanması yönünde karar verdi.
Bu süreçte Boeing, tartışmalı vergi indirimini iptal ettirdi ve 2021 yılında 787 Dreamliner üretimini Güney Karolina’ya taşıdı. Ancak buna rağmen şirket, 2022 yılında 86 milyon dolar değerinde vergi teşviği aldı.
Intel: CHIPS yasası ile daha fazla destek alacak
Listedeki ikinci şirket olan Intel, 2000 yılından bu yana ABD hükümetinden 8 milyar dolardan fazla destek aldı. Ancak bu rakam, kısa süre içinde daha da artacak. Biden Yönetimi, yarı iletken tedarik zincirini güçlendirmek amacıyla şirket için 7,9 milyar dolar daha ayırdı.
Intel’in hem çip tasarımı hem de üretimi yaptığı biliniyor. Ancak son yıllarda üretim alanında yaşanan zorluklar, işten çıkarmalar ve yeniden yapılanma süreçleriyle birlikte şirketi zor durumda bıraktı. Yeni federal desteğin bir şartı da bulunuyor: Intel, bu fonlarla hisse geri alımı yapamayacak.
İlginizi çekebilir: En iyi filmler 2024