Kripto para benimsenmesi artıyor. Bitcoin fiyatının 100.000 dolara dokunarak yeni bir dönüm noktasına ulaşması, piyasanın ilgi odağı olmaya devam etmesine yardımcı oldu. Ancak yeni başlayanlar için hala uzak olan birçok kavram var. Kripto para meraklıları ve yatırımcılarla yapılan sohbetlerde sıkça adı geçen ETF’ler, blockchain ve soğuk cüzdan gibi kafa karıştırıcı terimlere anlam vermek zor. Bitcoin, bitcoin halving, blockchain, ethereum, XRP, ETF, kripto cüzdanı, kripto para borsası stablecoin, tüm bunlar nedir? İşte bazı önemli kripto para piyasası terimleri…
Bitcoin nedir?
Birçok kişi kripto paranın detaylarını anlamakta zorlanırken, hemen herkes aralarında en ünlü ürün olan bitcoin’i duymuştur. Ama bitcoin aslında nedir?
Bitcoin, dijital bir para birimi türü olan bir kripto para birimi. Geleneksel para birimlerinden (örneğin dolar veya TL) farklı olarak, bitcoin merkezi finans kurumları tarafından kontrol edilmez. Bu durum, bağımsızlığın finansal özgürlük getirebileceğini düşünen insanlar arasında popüler olmasını sağlıyor. Ancak, aynı zamanda bitcoin fiyatının son derece dalgalı olmasına da yol açıyor. Çünkü değeri tamamen bitcoin alıcıları ve satıcılarının kararlarına bağlı olarak artıp azalabilir.
2024 yılında, özellikle Donald Trump’ın ABD seçimlerini kazandığı kasım ayında, bitcoin’in fiyatı önemli ölçüde yükseldi. 5 Aralık’ta bitcoin’in fiyatı 100.000 doların üzerine çıkarak yatırımcıların uzun zamandır beklediği bir dönüm noktasını aştı.
Ancak, Bitcoin’in fiyatı, yükseldiği kadar hızlı bir şekilde düşmesiyle de biliniyor.
Bitcoin halving (yarılanma) nedir?
Bitcoin’in temelini oluşturan blockhain ağı, işlemleri doğrulama görevini üstlenen “madencilere” ödül olarak kripto para birimi vererek işliyor. Ancak, bazı diğer dijital para birimlerinden farklı olarak, bitcoin’in arzı sonsuz değil. Madenciliği yapılabilecek bitcoin miktarı 21 milyon ile sınırlı ve çoğu şimdiden dolaşımda.
Yaklaşık her dört yılda bir veya Bitcoin blockchain ağı belirli bir büyüklüğe ulaştığında, işlemleri başarıyla doğrulayanlara verilen bitcoin ödülü yarıya iniyor. En son bitcoin halving’i (ya da yarılanma) olayı 20 Nisan 2024’te gerçekleşti ve madencilere verilen ödül 6,25 Bitcoin’den 3,125 Bitcoin’e düştü.
Bu durum, Bitcoin arzını daha uzun bir süreye yayarken, teorik olarak talebin zamanla artmasını sağlıyor. Ancak, madenciler için daha az ödül sunması, güçlü bilgisayarları çalıştırmanın maliyetli operasyonunu sürdürmenin finansal olarak mantıklı olup olmadığını sorgulamalarına da neden olabilir.
Blockchain nedir?
Blockchain, tüm kripto para birimlerinin ve ilgili birçok ürünün (örneğin, NFT’ler) temelini oluşturan bir teknoloji. Özetle, kripto alış ve satışlarının kaydedildiği sanal bir tablo. Veriler, bloklar halinde düzenleniyor ve bu bloklar büyük bir zincir oluşturacak şekilde birbirine bağlanıyor. Bu yüzden de adı blockchain, yani blokzincir.
Her bir kripto para işlemi, geniş bir gönüllü ağı tarafından bireysel olarak doğrulanır ve bu doğrulama bilgisayar programları kullanılarak gerçekleştirilir. Bitcoin ağı için teşvik, işlemleri doğrulayan ilk kişinin bitcoin ile ödüllendirilmesidir. Madencilik olarak bilinen bu potansiyel olarak kazançlı süreç, aynı zamanda dünyanın dört bir yanındaki insanların blockchain’i ilk güncelleyen olmak için yarışması nedeniyle kullanılan muazzam enerji miktarı sebebiyle tartışmalıdır.
Kripto para borsası nedir?
Aslında adı üzerinde. Kripto para borsası, yatırımcıların kripto para birimlerini alıp satabildiği ve takas yapabildiği dijital bir platformdur. Geleneksel yatırım yöntemlerine benzer şekilde, bir kripto borsası, insanların banka hesaplarından dolar veya TL gibi geleneksel para birimlerini bitcoin veya ethereum gibi kripto paralara dönüştürebildiği bir aracılık hizmeti sunar. Çoğu işlem, belirli ücretlerle gerçekleştirilir.
Kripto cüzdanı nedir?
Kripto cüzdanı, yatırımcıların kripto paralarını sakladığı bir yer olarak açıklanabilir. Sanal varlıkları, nakit parayı saklayan geleneksel bir cüzdan gibi saklamayı sağlar.
İki tür cüzdan vardır: sıcak cüzdan ve soğuk cüzdan.
Sıcak cüzdanlar internete bağlıdır, bu nedenle hızlı transferler ve kolay erişim için daha uygundur. Soğuk cüzdanlar ise genellikle özel olarak tasarlanmış USB cihazları gibi fiziksel cihazlardır ve kripto parayı çevrimdışı olarak, genellikle daha güvenli ve uzun vadeli saklama için muhafaza eder.
Kripto para piyasası terimleri: Ethereum nedir?
Ethereum, hem bitcoin’den sonra gelen en büyük kripto para birimini (Ether token ile temsil edilir) hem de onu destekleyen blockchain’i ifade eder. Ethereum, NFT gibi farklı uygulama ve dijital varlıkları destekler.
Diğer kripto para birimlerine benzer şekilde çalışsa da ethereum, 2022’de daha çevreci, daha az bilgisayar ve enerji gerektiren bir sisteme geçti.
Borsa Yatırım Fonları (ETF’ler)
ETF’ler, yatırımcılara herhangi bir varlık satın almadan birden fazla varlığa yatırım yapma imkanı sunan portföyler olarak açıklanabilir. Hisse senetleri gibi borsalarda işlem görürler ve değerleri, portföyün genel performansına bağlı olarak gerçek zamanlı değişir. Örneğin, altın ve gümüş külçeleri veya teknoloji ve sigorta şirketlerinin hisselerini içerebilir.
Spot Bitcoin ETF, bitcoin’i doğrudan, o anki fiyatıyla, gün boyunca satın alır. Bazı ETF’ler halihazırda dolaylı olarak bitcoin içeriyordu. ABD, Ocak 2024’te birkaç spot Bitcoin ETF’sini onayladı. Bu durum, BlackRock ve Fidelity gibi yatırım yönetim firmalarının, dijital cüzdanlarla uğraşmak veya kripto borsalarında gezinmek zorunda kalmadan bitcoin dünyasına girmesini sağladı.
Stablecoin nedir?
“Stable” (sabit) kelimesi bu kripto para birimini tanımlayan anahtar terim. Çünkü bunlar değerinin daha az dalgalı olması amaçlanan bir kripto para birimleri.
Genellikle fiyatı, ABD doları veya İngiliz sterlini gibi mevcut bir varlığa bağlı olarak çalışıyor. Bu da, teorik olarak, varlıklarla desteklenmeyen kripto paralara kıyasla fiyatlarının daha istikrarlı olmasını sağlıyor.
Stablecoin’ler genellikle onları sağlayan şirketler tarafından kontrol ediliyor ve işlemler dijital defterlere kaydediliyor. Finansın geleceği olarak övülse de yüksek profilli stablecoin fiyat çöküşleri, yatırımcılar için risklere dikkat çeken düzenleyicileri harekete geçirdi ve bu para birimlerinin istikrarı üzerinde inceleme yapılmasına neden oldu.
XRP nedir?
Kripto para piyasası terimleri arasında XRP de yer alıyor. XRP, XRP Ledger adlı bir platform tarafından kullanılan bir kripto para birimi olarak biliniyor. Ripple Labs adlı finansal hizmetler şirketinin kurucuları tarafından 2012 yılında, bitcoin’e daha ucuz ve hızlı bir alternatif olarak geliştirildi.
Kripto para biriminin toplam arzı sabit ve 100 milyar coin olarak belirlenmiş durumda. Bu coin’lerin büyük bir kısmı Ripple tarafından tuluyor ve periyodik olarak dolaşıma sokuluyor.
Bitcoin gibi kripto paralardan farklı olarak, XRP ile yapılan işlemler, eşler arası ağdaki doğrulayıcıların çoğunluğunun bir işlemin geçerli olup olmadığı konusunda fikir birliğine varmasıyla doğrulanıyor.
Bu yöntem, çok sayıda işlemin eş zamanlı olarak, yüksek hızda ve düşük maliyetle gerçekleşmesini sağlıyor. Bu nedenle finansal kuruluşlar ve sınır ötesi ödemeler gibi işlemler için cazip hale geliyor. Ancak diğer kripto para birimleri gibi XRP de düzenleyici incelemelere tabi tutuldu ve ani, keskin değer kayıpları yaşadı.
İlginizi çekebilir: Bitcoin 100.000 doları gördü