California’nın Los Angeles şehri son birkaç haftadır tarihin en büyük orman yangınlarıyla boğuşuyor. Yangınların hızla yayılması ve can kayıplarının artması, uzmanlar tarafından daha önce uyarı olarak belirtilen bir tehlikenin artık gerçeklemiş olduğunu gösteriyor: İklim değişikliği. Los Angeles yangınları neden daha hızlı ve daha şiddetli hale geliyor?
BBC‘nin haberine göre RedZone Analytics’in eş CEO’su Ellie Graeden, “Yangın başladığında, öncelikle tutunma şansı buldu, ardından rüzgar geldi ve çok hızlı bir şekilde büyüdü” dedi. Graeden, yangının çok şiddetli bir hızla büyüdüğünü ve bu tür felaketlerin kontrol edilemeyecek kadar hızlı hale geldiğini vurguladı. “Bu, gerçekten olabilecek en kötü senaryo” diyor.
Yangının patlaması, çevredeki diğer orman yangınlarıyla birleşti ve birkaç bin ev ile yapıyı yerle bir etti.
Sunset Boulevard, harabe haline geldi.
Los Angeles yangınları ne durumda?
Los Angeles’taki yangınlar en az 10 kişinin ölümüne sebep oldu ve yetkililer 180.000’den fazla kişiyi tahliye etmeye zorladı. Yangınlar, LA tarihindeki en yıkıcı yangınlar olarak kayıtlara geçti ve zararın 52 milyar ile 57 milyar dolar arasında olduğu tahmin ediliyor.
Ancak, yangınların neden başladığı hala net bir şekilde bilinmiyor. Yıldırım düşmesi, kopan elektrik hatları veya dikkatsizce atılmış bir sigara izmariti olabilir. Her ne kadar büyük ihtimalle insanlar tarafından başlatılmış olsalar da, bazı uzmanlar daha kötü niyetli bir sebep olan kundakçılığa da dikkat çekiyor.
Yangının hızlı bir şekilde büyümesi, küresel çapta bir sorunun da habercisi.
Uzmanlar, bu tür felaketlerin son derece hızlı yayıldığı durumların artık daha yaygın hale geldiğini belirtiyor. İklim değişikliği, orman yangınlarını daha patlayıcı hale getiriyor ve bu da yangınların bir anda hızla büyüyüp kontrol edilemez hale gelmesine yol açıyor. Kaliforniya’da, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle bu tür hızlı büyüyen yangın riskinin yüzde 25 oranında arttığı belirtiliyor.
East Anglia Üniversitesi’nden bir yeryüzü sistemi bilimcisi Matt Jones, “İklim değişikliği, sıcaklıkların artması ve uzun süreli kuraklık, bitki örtüsünü ve ölü bitki materyallerini nemden yoksun bırakıyor. Bu da yangın başladığında, ne yazık ki onu durdurmak çok zor hale geliyor” dedi. Jones, 2022 ve 2023 yıllarında Los Angeles’a olağanüstü miktarda yağış düştüğünü kaydetti.
Bu yağışlar, bitkilerin büyümesine yardımcı olmuştu ancak 2024’te hava koşulları değişti. Geçen yıl son derece kuru geçti ve bu da güney Kaliforniya’nın birçok yerinde kurumuş bitki örtüsünün birikmesine yol açtı.
Jones, bu durumu “gerçekten patlayıcı bir durum” olarak nitelendiriyor.
Santa Ana rüzgarları, yangını hızla yaymaya devam ederken, California’daki orman yangınlarının daha büyük bir felakete dönüşmesine neden olan önemli bir etken oldu.
Santa Ana rüzgarları, sıcak ve rüzgarlı havayla birlikte, yangınları 80 mil/saat hıza kadar hızlandırarak, yangınların kontrolden çıkmasına neden oldu. Bu rüzgarlar, helikopter ve uçakların yangın söndürme operasyonları yapmasını engelledi. Graeden, “Bu hava desteği olmadan, kayıpları önlemeye çalışıyoruz, ancak bir noktada başa çıkmak imkansız hale geliyor” dedi.
İklim değişikliği, yangınları daha patlayıcı hale getirirken Jones, “yangın kendi havasını yaratabilir. Bir yangın, üzerinde yükselen hava ile, güçlü yerel rüzgarlar oluşturur ve bu da yangının hızını, yayılma şeklini etkiler” diyor.
Bu tür rüzgarlar bazen yön değiştirerek yangının hızla farklı yönlere yayılmasına sebep olabilir. Ayrıca, yangının yukarıda oluşturduğu sıcak hava, gökyüzünde devasa pyrocumulus bulutları yaratabilir; bu bulutlar, yangının hızla büyümesinin habercisi olabilir.
Föhn rüzgarlarının, California’daki yangınlar gibi, kısa süreli fakat yoğun şekilde yayılan yangınlara neden olduğunu gösteren birçok araştırma bulunuyor. Bu tür rüzgarlar, yangının hızla yayılmasını sağlar ve yangının büyük alanlara yayılmasını engellemek son derece zor hale gelir.
Sonuç olarak, Los Angeles’ta hızla yayılan yangınlar, daha geniş bir sorunun parçası.
İklim değişikliği, sadece dünya genelindeki orman yangınlarını artırmakla kalmıyor, aynı zamanda bu yangınları patlayıcı hale getiriyor ve bu da büyük felaketlere yol açabiliyor.
İlginizi çekebilir: Köprü ve otoyol geçiş ücretleri zamlandı