Facebook’un çatı şirketi Meta Platforms, 15 Nisan Pazartesi günü Washington’da başlayacak yüksek riskli bir davada, Instagram ve WhatsApp’ı satın alarak yasa dışı bir sosyal medya tekeli oluşturmakla suçlanıyor. Davayı açan ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC), Meta’nın bu satın alımlar aracılığıyla rekabeti engellediğini savunarak, söz konusu anlaşmaların geri alınmasını talep ediyor.
Meta, rekabeti engelledi mi? Instagram ve WhatsApp davası büyüyor
FTC, Meta’nın 2012’de Instagram’ı, 2014’te ise WhatsApp’ı satın almasının ardında, o dönem henüz gelişmekte olan bu platformların Facebook’a potansiyel rakip olmasının engellenmesinin yattığını öne sürüyor. Kurum, bu satın alımların, Facebook’un kullanıcıların arkadaşları ve aileleriyle bağlantı kurmak için tercih ettiği temel sosyal medya platformu olma konumunu koruma amacı taşıdığını belirtiyor. Söz konusu dava, Başkan Donald Trump’ın ilk döneminde, 2020 yılında açılmıştı.
FTC, Meta’yı yeniden yapılandırmaya veya Instagram ile WhatsApp gibi platformları elden çıkarmaya zorlamak istiyor.
Meta’nın Baş Hukuk Müşaviri Jennifer Newstead, kaleme aldığı blog yazısında davanın zayıf temellere dayandığını öne sürerek, teknoloji yatırımları açısından caydırıcı bir etki yaratabileceğini ifade etti. Newstead, “Yönetim Çinli TikTok’u kurtarmaya çalışırken, FTC’nin büyük bir Amerikan şirketini parçalamaya çalışması saçmalık,” ifadelerini kullandı.
Davada alınacak karar, Meta’nın geleceği açısından kritik bir önem taşıyor. Bazı analizlere göre, şirketin ABD reklam gelirlerinin yaklaşık yarısı Instagram üzerinden elde ediliyor. Bu durum, FTC’nin talep ettiği gibi Instagram’ın elden çıkarılması halinde Meta’nın mali yapısının ciddi şekilde zarar görebileceğini gösteriyor.
Aynı zamanda dava, yeni Trump yönetiminin “Büyük Teknoloji” şirketlerine karşı verdiği mücadele sözlerini ne ölçüde yerine getireceğini de ortaya koyacak.
Meta, Trump’ın seçilmesinin ardından kendisine yakınlaşmaya yönelik bir dizi adım attı. Şirket, Cumhuriyetçilerin “sansür” olarak tanımladığı içerik denetimi politikalarında değişikliklere gitti ve Trump’ın yemin törenine 1 milyon dolarlık bağış yaptı. CEO Mark Zuckerberg’in ise son haftalarda Beyaz Saray’ı defalarca ziyaret ettiği biliniyor.
FTC sözcüsü Joe Simonson ise, “Trump-Vance FTC’si bu davaya her zamankinden daha hazır,” dedi ve ekledi: “Ülkenin en çalışkan ve zeki avukatlarından bazılarına sahibiz ve gece gündüz çalışıyorlar.”
eta CEO’su Mark Zuckerberg’in de duruşmada ifade vermesi bekleniyor. Zuckerberg’e, geçmişte Instagram’ı potansiyel bir rakibi etkisiz hale getirmek amacıyla satın alma planlarını dile getirdiği ve WhatsApp’ın sosyal ağa dönüşebileceği yönündeki endişelerini paylaştığı e-postalar sorulacak.
Meta ise mahkemeye sunduğu belgelerde, Instagram ve WhatsApp’ın satın alınmasının kullanıcıların yararına olduğunu ve bu platformların gelişerek geniş kitlelere ulaşmasını sağladığını savunuyor. Şirket, Zuckerberg’in geçmiş açıklamalarının günümüzde geçerliliğini yitirdiğini, çünkü artık TikTok, YouTube ve iMessage gibi güçlü rakiplerle karşı karşıya olduklarını ileri sürüyor.
Dava kapsamında mahkeme, kullanıcıların sosyal medya platformlarında nasıl zaman geçirdiğini ve bu platformları birbirinin yerine kullanıp kullanmadığını değerlendirecek. Meta, TikTok’un Ocak ayında ABD’de kısa süreliğine kapatıldığı dönemde Instagram ve Facebook’a olan kullanıcı trafiğinde artış yaşandığını, bunun da rekabetin varlığına kanıt oluşturduğunu iddia ediyor.
FTC ise Meta’nın, arkadaşlar ve aile ile paylaşım yapılan platformlar alanında hâlâ tekel konumunda olduğunu savunuyor. Kurum, ABD’de bu alandaki başlıca rakiplerin Snap’in sahibi olduğu Snapchat ve 2016 yılında kurulan, gizliliğe odaklı küçük bir platform olan MeWe olduğunu belirtiyor. FTC’ye göre, kullanıcıların içeriklerini ilgi alanlarına göre yabancılarla paylaştığı X, TikTok, YouTube ve Reddit gibi platformlar, Meta’nın alanındaki gerçek rakipler değil.
ABD Bölge Yargıcı James Boasberg, Kasım ayında verdiği kararda FTC’nin davayı sürdürmek için yeterli kanıta sahip olduğunu belirtmiş, ancak davanın duruşma sürecinde ne kadar güçlü kalacağının ciddi soru işaretleri taşıdığını söylemişti.
Duruşmanın Temmuz ayına kadar sürmesi bekleniyor. FTC davayı kazanırsa, ikinci bir yargılama sürecinde, Instagram veya WhatsApp’ın satılmasının piyasada rekabeti yeniden sağlayıp sağlamayacağına karar verilecek.
Özellikle Instagram’ın elden çıkarılması, Meta için ciddi sonuçlar doğurabilir. Şirket, uygulamalara özel gelir rakamlarını açıklamasa da, reklam analiz şirketi Emarketer’ın Aralık ayında yayınladığı rapora göre, Instagram’ın 2025 yılı boyunca 37,13 milyar dolar reklam geliri elde etmesi bekleniyor. Bu da Meta’nın ABD’deki toplam reklam gelirinin yarısından fazlasına denk geliyor.
Emarketer’a göre Instagram, kullanıcı başına en fazla gelir getiren sosyal medya platformu konumunda. Facebook dahi bu alanda Instagram’ın gerisinde kalıyor.
WhatsApp ise bugüne kadar Meta’nın gelirlerine sınırlı bir katkı sağlamış olsa da, günlük aktif kullanıcı sayısı açısından şirketin en büyük uygulaması konumunda. Meta, WhatsApp üzerinden sohbet botları gibi yeni iş modelleriyle gelir elde etmeye çalışıyor. CEO Zuckerberg, bu tarz “iş mesajlaşması” hizmetlerinin, şirketin gelecekteki büyüme ivmesini oluşturacağını söylüyor.
İlginizi çekebilir: iPadOS 19 ile iPad, Mac’e yaklaşıyor